Подемот и падот на ДИЗЕЛ моторите

Сè поизвесно е дека дизел моторите би можеле да бидат повлечени од патиштата во блиска иднина. По Дизел Гејт, како што беше наречена аферата со моторите на Фолксваген кои ги местеа еко-тестовите, беше разнишана довербата во сите еколошки стандарди на моторите со внатрешно согорување, а особено кај дизел моторите.

Откако Сојузниот управен суд во Лајпциг, како највисок суд во Германија, донесе историска одлука за забрана на дизелот во германските градови, дизелот го загуби своето најголемо (и најмоќно) упориште како една од најранливите цели на еколошките активисти.

Технологијата на дизел моторите беше развиена на крајот на 19 век, речиси еден век пред да ја доживее својата економска експлозија. Тоа се случува во доцната фаза на индустриската револуција, која се развива во Германија, како и во остатокот од Западна Европа веќе половина век благодарение на немилосрдното согорување на јаглен во парните мотори. И токму тогашните магнати, сфаќајќи ги сите недостатоци на светот зависен исклучиво од работата на монструозните рудници за јаглен и печки кои беа премногу тешки за напојување со гориво, ја поттикнаа потрагата по нов тип на машина.

Дизелот го добил името по пронаоѓачот на овој тип мотори со внатрешно согорување, германскиот пронаоѓач Рудолф Дизел (1858-1913), кој бил само еден од германските иноватори од тоа време. По потекло од Баварија, тој е роден во Париз, но во ерата на пруско-француската војна, неговото семејство ја напуштило Франција. Благодарение на образованието на инженерите, Дизел ја унапреди семејната индустрија со пронајдокот на она што се сметаше за најсовршениот мотор.

Неговата релативно рана смрт беше, инаку, една од најголемите криминални афери во таа ера и интересна приказна сама по себе. Дизел беше убиен кога отиде во Лондон во 1913 година за да се сретне со претставници на компанија која се занимаваше со мотори. Тој на 29 септември се качи на паробродот Дрезден, вечерал и отишол во својата кабина во 10 часот навечер, барајќи од службата да го разбудат во 6.15 часот наутро. Меѓутоа, после тоа никогаш повеќе не бил виден – неговата кабина била празна, а телото не било пронајдено.

Случајот за кој долго време пишуваше европскиот печат никогаш не е разрешен. Во него се појавија норвешки рибари, кои наводно виделе труп како плови во Северното Море во фаза на распаѓање, потоа наводен британски заговор и план за воведување дизел мотори во подморниците, записи во дневници, како и торба со 200.000 германски марки оставени од Дизел на неговата сопруга, со барање да го отвори само пет дена по неговото заминување.

Патем, дизел моторот се појави на сцената во 1886 година, откако Дизел објави научна работа за „теоријата и конструкцијата на топлински мотор што ќе ги замени парните мотори и моторите со внатрешно согорување“. Еден од првите прототипови што всушност однадвор изгледа како парна машина, според решението на Дизел, го направи компанијата MAN AG.

Аспирацијата на ерата е нова, ефикасна хемиска фабрика, топлински мотор што работи без отворен пламен. Во потрага по него, германските лаборатории и компании, една по друга, влегоа на пазарот во 1980-тите со нови, сè поефикасни и сè помоќни технички решенија. Повеќето од овие производи се создадени преку термодинамички експерименти со гасови и пронајдоци кои се обидуваат да ја подобрат тогашната семоќна и навидум незаменлива парна машина.

Дизел моторот е кулминација на оваа потрага – моќен погонски елемент кој не само што се потпира на внатрешно согорување, независен е од јаглен и не само што работи двотактно, па дури и четиритактно, туку има и најголема ефикасност во светот на моторите. И покрај тоа, за разлика од помалку ефикасниот бензински мотор, тој претставува остварување на термодинамичкиот сон – функционира во циклус и без ниту една искра, предизвикувајќи палење со притисок на клиповите.

Моторот брзо најде примена во различни области од животот, првенствено во индустријата, бидејќи имал најголема ефикасност барем меѓу оние топлински мотори што дотогаш биле во употреба. За дизел моторите единствено немаше место во авијацијата и на патиштата во текот на 20 век, каде доминираше бензинскиот мотор, кој неспорно достигнува најголем број вртежи во минута.

Но, со нафтената криза во 1970-тите, започна подемот на дизел моторите во автомобилската индустрија. Како поефикасен и затоа помал потрошувач на гориво, дизелот се чинеше дека е практично решение и наскоро неговиот удел на пазарот почнува да расте. Според податоците на Британското друштво за трговија и производство на мотори, цитирани неколку пати, во Европската унија денеска точно 50 отсто од продадените возила имаат дизел мотор.

 

Поддржете ја нашата работа: