Иако идејата е вообичаена сега, пронаоѓањето на вештачкиот пејсмејкер во 50-тите години сигурно им изгледало како научна фантастика во тоа време. Денес, иновациите се секојдневие и научната фантастика од минатото сега изгледа здодевно. Освен за замена и реконструкција на човечките органи, денес постојат апликации наменети за усовршување на истите до фасцинантно ниво.
1010 10. Поврзаност меѓу мозокот и компјутерите
Комуникациската врска помеѓу човечкиот мозок и надворешен уред (Brain-Computer Interface) се наоѓа во доменот на научната фантастика со децении, но верувале или не, постојат многу различни видови на сосема функционален интерфејс за различни апликации кои се тестирани уште во средината на 90-тите. И оттогаш истражувањата одат во нагорна линија. Всушност, уште од 1920-тите е познато дека мозокот произведува електрични сигнали кои можат да се насочат за контрола на механички уред и обратно. Развојот на овие врски почна сериозно во 60-тите години (најчесто на мајмуни). Постојат многу различни модели, со различни нивоа на инвазивност, особено во последните 15 години. Повеќето апликации вклучуваат делумна реставрација на видот и слухот или реставрација на движењето кај парализирани субјекти. Еден сосема неинвазивен прототип им овозможи на парализираните жртви на мозочен удар да работат на компјутер во почетокот на 2013 година. Уредот ги детектира сигналите на очите, кои се насочени кон задниот дел на мозокот и ги анализира различните фреквенции со цел да се утврди по што трага пациентот – овозможувајќи им да го менаџираат курсорот на екранот само со користење на движења на очите.
99 9. Егзоскелети
Концептот на електричниот егзоскелет наликува на оклоп за битка на супер воините од филмовите и книгите. Всушност, во поново време акцентот воопшто не е создавање на гигантска роботска војска, туку враќање на мобилноста на лицата со хендикеп и издржливост. На пример, една компанија произведува костуми од алуминиум и титаниум наречени „Ексо“ кои се користат во десетици болници во САД. Тоа им овозможи на лицата со повреди на ’рбетниот мозок да се движат. Пред само неколку години тоа беше невозможно поради непрактичноста и тежината на таквите костуми. Истата технологија паралелно се развива во неколку земји од неколку различни компании, меѓу кои американскиот „Human Universal Load Carrier“ и јапонската „Cyberdyne“. Костумите можат да се движат долго без да дојде до оптоварување и се опремени се акцелометри и сензори кои ги имитираат природните човечки движења.
88 8. Нервни импланти
Нервен имплант е кој било уред кој, всушност, се вметнува во внатрешноста на сивата материја на мозокот. Она што се егзоскелетите за телото, тоа се нервните импланти за мозокот. Некои се наменети за поправка на оштетените области и враќање на когнитивните функции, а другите за поврзување на мозокот со надворешни уреди. Употребата на нервните импланти за длабока стимулација на мозокот и пренос на електрични импулси во специфичните подрачја од мозокот е одобрен од страна на ФДА за лекување на разни болести, првично во 1997 година. Нервните импланти се покажаа како ефективни во лекувањето на Паркинсонова болест и дистонија, а исто така се користат за лекување на хронична болка и депресија. Најчесто користени нервни импланти се кохлеровите импланти (одобрени од ФДА во 1984 година) и ретиналните импланти, кои делумно ги враќаат слухот и видот.
77 7. Сајбер протетика
Протетиката одамна се користи за да ги замени екстремитетите кои недостигаат, но модерната верзија не се залага само за естетска замена, туку и за функционалноста. И додека употребата на гореспоменатиот мозочен интерфејс за контрола на роботски протетички уреди веќе се случува, други истражувања во оваа област работат на отстранување на ограничувањата. Многу од уредите користат неинвазивни интерфејси кои детектираат суптилни движења на, да речеме, градите и/или бицепсите за контрола на роботска рака. Модерните уреди од овој тип се способни за прецизни и фини моторички движења, драстично подобрени во последната деценија. Исто така во ова поле, во тек се истражувања за двонасочна интерфејс роботска протетика, која ќе му овозможи на пациентот да го чувствува она што го допира вештачкиот екстремитет. Дополнително, на Харвард, новите области на инженеринг на ткиво и нанотехнологијата се комбинираат за да се произведе „киборг ткиво” – модифицирано човечко ткиво со вградена функционална био –компатабилна електроника. Официјално зборуваме за целосна киборг технологија во развој.
66 6. Егзокортекс
Егзокортексот е систем за обработка на информации кој е во интеракција, односно ги подобрува способностите на вашиот биолошки мозок. Буквално, соединување на умот и компјутерот. Тоа значи дека вашиот мозок ќе има повеќе простор за складирање на информации, но и подобри перформанси за обработка. Егзокортексите ќе ги зголемат капацитетите за размислување и перцепција. И онака ги користиме компјутерите како екстензии на нас самите. Сам по себе, интернетот може да се смета како еден вид на прототип на оваа технологија – ни овозможува пристап до огромна количина на информации, а комјутерите се само процесори кои ги носат информациите до нашиот мозок (поголем процесор). Спојувањето на двата процесори теоретски може да ни даде средство и најсложените ментални функции би биле лесни како читањето на овој член. Теоретски.
55 5. Генетски инженеринг
44 4. Нанотехнологија
Нанотехнологијата се развива со молскавична брзина и медицинските апликации, гледано долгорочно, имаат потенцијал за ништо помалку од искоренување на сите човечки болести и деформациии – вклучувајќи ја и смртта. Моменталните наномедицински апликации вклучуваат нови и високо прецизни начини да се испорачаат лекови во одредени локации во телото, заедно со други методи на лекување кои вклучуваат мали честички, на молекуларно ниво, дисперзирани во телото. На пример, експериментален третман на рак на белите дробови користи наночестички кои се вдишуваат преку аеросоли, кои ги детектираат и уништуваат заболените клетки. Телото потоа ги елиминира мртвите клетки и наночестичките. Иако овој третман досега е испробан само кај глувци, идеите за развој се бесконечни. Најтврдокорните оптимисти велат дека ова ќе донесе промени и во начинот на стареење.
33 3. „Замрзнување на мозокот“
Ако во минатото имало идеи дека мозокот може да се зачува на екстремно ниски температури, денес тие се отфрлени и заменети со хемиски начини за зачувување на одредени делови од мозокот (не и на целиот). Се разбира, зборуваме за неегзактни процеси и истражувачите од областа се свесни дека е невозможно (во овој момент) да се утврди дали и колку од свеста на една личност е влучена заедно со мозокот, без оглед на тоа колку е физички совршен за зачувување. Се преклопуваат науки, шпекулации…Останува да видиме.
22 2. Синтетички тела
Со оглед на тоа дека технологијата пронајде начин за реконструкција и замена на човечките делови и органи, логично е да претпоставиме дека во иднина ќе постигнеме реплицирање на секој дел од човечкото тело, вклучувајќи го и мозокот. Токму сега, во соработка помеѓу 15 истражувачки институции, во тек е обид за создавање хардвер кој имитира различни делови на човечкиот мозок, по нивниот прв прототип кој содржи 51 милиони вештачки синапси. Лидерот на овој проект, Хенри Mаркам, изјави за „BBC“ дека ќе изгради вештачки мозок во рок од десет години. За останатите вештачки делови од телото секојдневно слушаме. Некои веќе постојат, други се во различна фаза на развој. Повеќе од веројатно е дека во иднина буквално ќе се монтира целосно и функционално човечко тело.
11 1. „Copy-paste“ на мозокот
Футуристите мислат дека до 2040-2045 година, ние ќе бидеме во можност буквално да ја испратиме содржината на нашата свест во компјутер. И се разбира, многумина се против и тврдат дека мозочните функции не може да се сведат на едноставна пресметка и дека самата свест претставува проблем кој науката никогаш нема да го реши. Исто така, постои и прашање дали оригиналот и копијата ќе бидат идентични. Да бидеме реални, ова сигурно нема да се случи во наше време, но идејата е сјајна. Замислете, доколку успеете да го ископирате вашиот мозокот во дигитална верзија, тоа значи дека тој никогаш нема да умре.