Еден стар кинески хербален лек кој стана инструмент во борбата против маларијата, може да одигра клучна улога и во лекувањето на уште една од најсмртоносните болести во светот – туберкулозата (ТБ).
Станува збор за соединението артемизинин, кое се добива од билката едногодишен пелин – „Artemisia annua“, а неговата идентификација како ефикасен лек против маларија му ја донесе Нобеловата награда на кинескиот фармаколог Ту Јоујоу во 2015 година.
Сега, едно ново истражување покажува дека истата молекула може да помогне да се контролира бактеријата која ја предизвикува туберкулозата.
Научниците од Државниот Универзитет во Мичиген, предводени од микробиологот Роберт Абрамович, во лабораториски услови направиле скрининг на повеќе од 500.000 различни состојки и откриле дека артемизининот може да го блокира одбранбениот механизам што го користи „Mycobacterium tuberculosis“ (Мтб) – бактеријата што ја предизвикува туберкулозата.
За да се развива во телото на оваа бактерија и е потребен кислород, па затоа една од првите работи што ги прави нашиот имунолошки систем во борбата против бактеријата е да ја лиши од кислород со тоа што создава структури во ткивото, наречени грануломи.
За жал, ова не е доволно да се уништи бактеријата, која кога ќе почувствува недостаток од кислород преминува во фаза на преживување.
„Кога Мтб ќе се соочи со недостаток на кислород, преминува во латентна состојба која ја штити од стресот предизвикан од ниското ниво на кислород во средината“- објаснува Абрамович.
Затоа, научниците се во потрага по нова молекула која ќе успее на некој начин да ја спречи Мтб да го почувствува недостатокот на кислород. Идејата е да се спречи бактеријата да премине во неактивна состојба, за да може да стане поосетливa на антибиотици.
После анализа на 540.000 соединенија, научниците откриле шест различни инхибиторни хемиски молекули кои го таргетираат сензорите за кислород на Мбт.
Се покажало дека артемизининот ја напаѓа молекулата од Мбт наречена хем.
Ако се наруши оваа молекула тоа делува како еден вид ефикасен прекинувач на осетливоста на бактеријата на кислород, што хипотетички би требало да ја зголеми нејзината ранливост на треманите за туберкулоза.
„Ако Мбт не може да го насети ниското ниво на кислорд, нема да помине во неактивна фаза и ќе умре“- објаснува Абрамович.
Со други зборови артемизининот може значително да ја забрза доставата на постоечките антибиотици, а кај туберкулозата да се скрати период на лекување е од најголема важност.
Благодарение на овој механизам на неактивност што го користи Мбт, потребни се и до шест месеци болеста да се излечи, што прави туберкулозата исклучително тешко да се контролира.
„Пациентите често не се придржуваат на режимот на терапија заради долготрајноста на лекувањето на болеста. Некомплетната терапија игра главна улога за развој и ширење на видовите отпорни на лековите за туберкулоза“ – вели Абрамович.
Иако почетните резултати се ветувачки, научниците велат дека се потребни уште многу истражувања пред да може артемизининот да се користи како терапија за туберкулоза.
„Мора да се нагласи дека тестирањето на луѓе претставува долг процес. Би требало да спроведеме повеќе истражувања, вклучувајќи и проценка на интеракцијата на молекулата што ја изолиравме со лековите за туберкулоза. Ако го користиме артемизининот, ќе треба да бидеме сигурни дека нема да се развие отпорност на лекот, како што денеска се случува со некои пациенти со маларија“ – истакнува Абрамович за „Business Times“.
Но, и покрај долгиот пат што му претстои, нема сомнение дека овој стар кинески лек и петте новооткриени состојки може да превенираат штета кај огромен број на луѓе, доколу последователните тестови покажат дека се безбедни и ефикасни.
„Две милијарди луѓе во светот се инфицирани со туберкулоза. Новата метода, каде се таргетира неактивната фаза на бактеријата е многу значајна, бидејќи ни покажува нов начин за уништување на бактеријата“ – вели Абрамович во соопштението.
Истражувањето е објавено во „Nature Chemical Biology“.
