Метилфолат: Повеќе од обичен витамин Б9
Метилфолат, познат и како 5-MTHF (5-метилтетрахидрофолат), е биолошки најактивната и најлесно искористелива форма на витаминот Б9 во човечкото тело. Иако често се поистоветува со фолната киселина, постои суштинска разлика меѓу нив која има огромно влијание врз нашето здравје. Додека фолната киселина е синтетичка форма која бара сложен процес на конверзија за да стане корисна, метилфолатот е „готова за употреба“ форма која директно учествува во стотици клучни биохемиски реакции, од синтеза на ДНК до регулација на расположението.
Разликата помеѓу фолна киселина и метилфолат
За да се разбере важноста на метилфолатот, мора прво да се разбере метаболичкиот пат на витаминот Б9.
- Фолна киселина: Ова е оксидирана, синтетичка форма која се наоѓа во збогатената храна (житарки, леб) и во повеќето стандардни суплементи. За телото да ја искористи, таа мора да помине низ четиристепен процес на конверзија во црниот дроб и другите ткива. Клучниот ензим во последниот чекор од овој процес се нарекува метилентетрахидрофолат редуктаза (MTHFR).
- Метилфолат (5-MTHF): Ова е природната, редуцирана форма на фолат која се наоѓа во храната (зелен лиснат зеленчук, мешунки) и е финалниот производ од конверзијата на фолната киселина. Кога се внесува како суплемент, метилфолатот го заобиколува целиот процес на конверзија и е веднаш достапен за клетките.
Оваа разлика е од витално значење поради една генетска реалност: распространетоста на мутациите во MTHFR генот.
Улогата на MTHFR генот и зошто е важен
Генот MTHFR дава инструкции за создавање на истоимениот ензим. Меѓутоа, голем дел од светската популација има генетски варијации (полиморфизми) кои ја намалуваат ефикасноста на овој ензим. Се проценува дека дури 40-60% од општата популација има барем една варијанта на MTHFR генот која ја намалува неговата функција.
Кај лицата со најчестата мутација (C677T), ефикасноста на ензимот MTHFR може да биде намалена за 30-70%. Ова значи дека нивното тело се бори ефикасно да ја претвори синтетичката фолна киселина во активен метилфолат. Последиците од ова се двојни:
- Потенцијален недостаток на активен фолат во клетките, и покрај редовното внесување на фолна киселина.
- Можно натрупување на неметаболизирана фолна киселина во крвотокот, што некои студии го поврзуваат со одредени здравствени ризици.
За оваа значајна група на луѓе, суплементацијата со метилфолат не е само подобра опција, туку е неопходност.
Клучните придобивки од суплементација со метилфолат
Бидејќи метилфолатот е директно биорасположлив, тој нуди конкретни предности во неколку клучни области на здравјето.
Поддршка во бременоста и развој на фетусот
Соодветниот внес на фолат е клучен пред и за време на бременоста за да се спречат дефекти на невралната туба кај фетусот, како што е спина бифида. Препораките се за внес од најмалку 600 микрограми (mcg) дневно. Докажано е дека соодветната суплементација го намалува ризикот од овие дефекти за дури 70%. За жените со MTHFR мутација, земањето стандардна фолна киселина можеби нема да обезбеди доволно активен фолат за заштита на плодот. Метилфолатот го елиминира овој ризик бидејќи ја обезбедува потребната активна форма директно.
Регулација на хомоцистеинот и кардиоваскуларно здравје
Хомоцистеинот е аминокиселина во крвта. Кога неговите нивоа се покачени (состојба наречена хиперхомоцистеинемија), тој делува како токсин кој ги оштетува ѕидовите на крвните садови и го зголемува ризикот од срцев удар, мозочен удар и други кардиоваскуларни заболувања. Метилфолатот, заедно со витамините Б12 и Б6, игра централна улога во претворањето на опасниот хомоцистеин назад во безопасен метионин.
- Пример со бројки: Нормалното ниво на хомоцистеин се смета дека е под 15 µmol/L. Студиите покажуваат дека соодветната суплементација со активен фолат може да го намали нивото на хомоцистеин за околу 25% кај лица со веќе покачени вредности, со што директно се намалува кардиоваскуларниот ризик.
Ментално здравје и функција на мозокот
Метилфолатот е од суштинско значење за производството на клучни невротрансмитери кои го регулираат расположението, како што се серотонин, допамин и норепинефрин. Ниските нивоа на фолат во телото се силно поврзани со зголемен ризик од депресија, анксиозност и когнитивен пад. Истражувањата покажуваат дека пациентите со депресија често имаат пониски нивоа на фолат и повисоки стапки на MTHFR мутации. Во клиничката пракса, метилфолатот сè почесто се користи како дополнителна терапија кај пациенти кои не реагираат добро на стандардните антидепресиви, често со значително подобрување на симптомите.
Кој треба да размисли за суплементација со метилфолат?
Иако метилфолатот е корисен за секого, одредени групи имаат особена потреба од него:
- Лица со докажана MTHFR генетска мутација: За нив, ова е најсигурниот начин да се обезбеди адекватно ниво на витамин Б9.
- Жени кои планираат бременост или се бремени: За да се обезбеди максимална заштита за развојот на фетусот.
- Луѓе со покачени нивоа на хомоцистеин: Како дел од стратегијата за заштита на кардиоваскуларното здравје.
- Поединци со депресија или други нарушувања на расположението, особено ако стандардната терапија не дава целосни резултати.
- Постари лица со цел поддршка на когнитивната функција и превенција на невролошки проблеми.
Во светот на персонализираната исхрана, метилфолатот претставува совршен пример за тоа како разбирањето на сопствената генетика може да доведе до попаметни и поефикасни здравствени избори. Тој не е само „подобра“ верзија на витаминот Б9; за милиони луѓе, тој е единствената форма која нивното тело може вистински да ја искористи. Пред да започнете со каква било суплементација, секогаш е препорачливо да се консултирате со вашиот лекар или фармацевт.
