Крвните групи и Бомбајската енигма

Годината е 1492. Папата Инокентиј VIII е тешко болен. Лекарот му предлага како терапија да земе крв од друга здрава личност, а бидејќи сѐ уште нема сознанија за интравенскиот кардиоваскуларен систем, единствено решение е да се пие крв. Терапијата, сепак, не успеала, бидејќи набрзо папата починал. Сепак, овој настан останува првиот познат случај на трансфузија на крв.

Од денешна перспектива на наивни, дури и бизарни методи за трансфузија, во серијата се додадени вековните обиди да се внесе животинска крв во човечкото тело. Колку и да биле неуспешни, сепак придонеле за науката, дури и да укажале на погрешен пристап, така што во 19 век англискиот лекар Џејмс Блендел конечно сфатил дека човекот може да прима само човечка крв. На крајот на тој век, научниците забележале дека кога се меша крвта на здрав и болен, таа се згрутчува во грутки, што веќе ги доближило до решението на оваа вековна мистерија. Недостасувала само последната алка.

Во 1900 година, австрискиот биолог Карл Ландштајнер отишол чекор подалеку во своето истражување и сакал да се увери дека ќе дојде до згрутчување дури и ако се меша крвта на две здрави лица. Зел примероци од својата и од крвта на неговите соработници, ги помешал една со друга и ги забележува законите според кои некои примероци се згрутчиле, а некои не и на крајот доаѓа до заклучок дека постојат три групи по име А, Б и Ц.

Ова епохално откритие, достојно за Нобеловата награда, го означило крајот на вековната неизвесност и стравови на лекарите во ситуација кога на пациентот треба да му се даде крв. Првично потфат со висок ризик, а сега секојдневна рутинска процедура.

„Заседа“ на површината на еритроцитите

Денес, знаеме дека човечките еритроцити содржат комплексни протеини и шеќери наречени антигени. Ги има преку 270, па се класифицирани во 33 системи за полесна категоризација. На пример, едно лице може да има еден антиген, друго лице друг, без првиот, додека трето може да ги има и двата. Кога зборуваме за крвната група, првенствено мислиме на два од сите овие системи – ABO и Rh, пред сѐ поради нивната критична важност во трансфузијата на крв.

Системот на крвната група АBО се состои од само два антигена – шеќерите N-ацетилгалактозамин и галактоза, кои се врзани за H антигенот како основа. Првиот се нарекува А антиген, а вториот антиген Б. Секој во светот ја има основата за H антигенот (освен една популација, за која ќе стане збор подоцна), а луѓето се поделени на оние кои имаат само А антиген (А крвна група) прикачен на H, само B антиген (B крвна група) и двете заедно (АB крвна група, што е многу поредок случај), или немаат ниту една од овие две (О или нулта крвна група).

Овие два антигена станаа „омразени“ во моментот кога научниците сфатија дека ако крвта внесена за време на трансфузијата има антиген што го нема во крвта на примачот, тогаш неговиот имунолошки систем ќе предизвика насилна одбранбена реакција. Во крвната плазма се формираат антитела, кои почнуваат жестоко да напаѓаат и се држат до овие внесени, туѓи антигени, создавајќи ги претходно споменатите грутки. И колку и да сме благодарни на нашиот имунолошки систем што оваа реакција нѐ штити од туѓи супстанции, причините за загриженост и како е тоа, бидејќи овој процес дополнително води до ослободување на хемоглобин во плазмата, што на крајот резултира со смрт.

Затоа мора да се внимава која крв т.е. кои антигени може да се внесат во која крв. Крвната група А не смее да биде вклучена во крвната група Б, и обратно, како што не смее да биде вклучена крвната група АБ во двете претходни, со оглед на тоа дека и во двата случаи АБ крвната група ќе има по еден антиген кој го нема во крвта на примачот. Сепак, секој може да влезе во крвната група АБ, бидејќи ниту еден антиген нема да и биде туѓ, па нема да има потреба од одбранбена реакција. Поради ова, се вели дека крвната група АБ е универзален примател. Од друга страна, нултата крвна група е посебна по тоа што нема ниту А ниту Б антигени и е „безопасна“, може да навлезе во крвта на која било од четирите крвни групи, па се вели дека е универзален дарител. Но, таа е и најранлива кога станува збор за примање крв, бидејќи сѐ останато (освен истата, нулта) може да ѝ наштети со своите антигени.

Покрај крвните групи АБО и нивните антигени, антиген наречен Rh фактор (резус) е исто така важен за трансфузија за поголемиот дел од светската популација. Во зависност од тоа дали некој го има или не, се вели дека Rh е позитивен или Rh негативен. Позитивната резус личност може да прими и позитивна и негативна крв, резус-негативната личност може да прими само негативна крв. Ако се внесе позитивно лице, ќе се формираат антитела. Реакцијата на трансфузија, сепак, нема да остави толку тешки последици, барем не при првата трансфузија, бидејќи антителата против Rh факторите се произведуваат побавно од оние против антигените А и Б. Со уште една некомпатибилна трансфузија веќе постои ризик од фатални последици.

Меѓутоа, во еден случај, непознавањето на Rh крвната слика на одредена личност е драстично поопасно. Ако брачната двојка сака да има деца, важно е да се знае Rh факторот на идната мајка, бидејќи ако таа е негативна Rh, а таткото позитивен, детето најверојатно ќе биде позитивно. Тогаш неговата крв од стомакот на мајката ќе помине во нејзиниот крвен систем, а нејзиниот имунолошки систем ќе реагира како во случај на трансфузија, со што ќе се создадат антитела, кои, пак, ќе преминат назад во крвниот систем на детето, кој сега содржи Rh антиген и антитела.за борба против тој антиген. Во првата бременост, овој процес нема да остави последици врз детето, но во втората, поради далеку поголемото производство на антитела во мајчината крв, тие можат да бидат исто толку тешки како и во случај на некомпатибилност на крвните групи АБО, што значи дека можат да доведат до смрт. За среќа, науката доволно напреднала за да ги отстрани недостатоците на оваа ситуација, која може да помине без последици.

Бомбајската загатка

Целосна непозната за научниците е одредена популација во Индија во која нема крвна група од системот АBО. Тие не само што немаат А и B антигени, туку го немаат и антигенот H, на кој треба да се врзат А и B.

Она што е најинтересно е што овие луѓе немаат никакви недостатоци ниту пак, чувствуваат некакви последици од овој фенотип во секојдневниот живот. За нив најголем проблем се јавува само кога им е потребна трансфузија на крв. Во тој случај, тие можат само да ја примат само истата, бидејќи и нултата крвна група може да доведе до тешки последици за нив. Ако ништо не им фали без крвни групи, науката со право бара одговор на прашањето дали ние коишто ги имаме, имаме некаква предност од нив.

Поддржете ја нашата работа: